Witamina C – właściwości i normy w organizmie malucha

Witamina C, czyli kwas askorbinowy, to istotny związek, którego organizm człowieka (w przeciwieństwie do organizmów większości zwierząt) nie jest w stanie syntezować samodzielnie. Witamina ta musi być więc dostarczana do organizmu wraz z pożywieniem lub dodatkowo – jeśli pokarm nie zapewnia wystarczającej podaży – w postaci suplementów bądź leków.

Wbrew powszechnej opinii witamina C nie jest „witaminą na przeziębienie”. Pełni ona co prawda pewną rolę w działaniu układu immunologicznego, ale jej zadania są znacznie bardziej różnorodne.

Rola witaminy C w organizmie dziecka

Dotychczasowe badania nie dowiodły, aby witamina C wykazywała właściwości lecznicze, podawana w trakcie choroby infekcyjnej górnych dróg oddechowych. Natomiast już profilaktyczne przyjmowanie tej witaminy ma wpływ na odporność i czas trwania ewentualnej choroby. Takie działanie wspomagające układ odpornościowy szczególnie silne odnotowano w przypadku dzieci oraz sportowców. Profilaktyczne przyjmowanie witaminy C chroni organizm przed ciężkim i długim przebiegiem infekcji zwłaszcza po wysiłku fizycznym[1].

Witamina C to związek niezbędny do syntezy kolagenu – białka stanowiącego główny składnik tkanki łącznej. W związku z tym niedobór kwasu askorbinowego powoduje zakłócenia w funkcjonowaniu tkanek i organów, w których ten typ tkanki występuje. Do objawów niedoboru należą więc:

– nieprawidłowości w funkcjonowaniu naczyń krwionośnych (kruchość drobnych naczyń, wybroczyny, zasinienia),

– osłabienie zębów, zwiększona podatność na próchnicę,

– osłabienie dziąseł,

– osłabienie skóry,

– osłabienie chrząstki stawowej[2].

Witamina C odpowiada także m.in. za:

– prawidłowe krzepnięcie krwi,

– wspomagająco za tworzenie przeciwciał,

– właściwą absorpcję żelaza, zwłaszcza niehemowego (czyli pochodzącego ze źródeł roślinnych),

– prawidłową przemianę mineralną w kościach[3].

Witamina C jest od dawna znana jako silny antyoksydant. Uczestniczy ponadto w metabolizmie energetycznym komórek, w syntezie lipidów skóry (odpowiada w związku z tym za prawidłowy stan tego organu) i syntezie karnityny, niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania mięśni. Funkcje witaminy C obejmują również zapewnienie aktywności licznych enzymów[4].

Reasumując, rola witaminy C w organizmie dziecka to nie tylko wzmacnianie odporności w okresie zwiększonej zachorowalności na infekcje układu oddechowego, ale przede wszystkim jako składnik warunkujący prawidłowy przebieg wielu podstawowych procesów zachodzących w organizmie. Nie należy traktować jej jako „leku na przeziębienie”, podawanego dopiero w trakcie infekcji, lecz zapewnić dziecku dietę bogatą w kwas askorbinowy oraz w razie potrzeby – włączenie dodatkowych dawek witaminy C w postaci leku. Juvit C w postaci kropli to lek bez recepty zawierający witaminę C, który łatwo podać nawet najmłodszym dzieciom (preparat dedykowany jest dzieciom od 28. dnia życia)[5].

Zapotrzebowanie dzieci na witaminę C

Zapotrzebowanie na witaminę C zmienia się wraz z wiekiem. Według zaleceń EFSA niemowlęta w wieku do 12 miesięcy powinny otrzymywać 20 mg witaminy C na dobę[6]. Zgodnie z ogólnymi wytycznymi Instytutu Żywności i Żywienia zalecana dzienna dawka witaminy C dla dzieci to 40–50 mg, dla młodzieży – 50–75 mg w przypadku chłopców i 50–65 mg w przypadku dziewczynek[7]. Zapotrzebowanie dzieci określa się również dokładniej w odniesieniu do masy ciała – i jest to minimum 2 mg/kg masy ciała na dobę[8].

Czy warto suplementować witaminę C u dzieci?

Współcześnie poważne niedobory witaminy C, skutkujące chociażby szkorbutem, w krajach rozwiniętych praktycznie się nie zdarzają. Nie oznacza to jednak, że dieta każdego z nas dostarcza odpowiednie ilości tego związku. Należy podkreślić, że witamina C to jedna z najbardziej labilnych witamin. Jest wrażliwa na wysoką temperaturę, a także działanie tlenu, enzymów z rodzaju reduktaz, np.: askorbinazy, peroksydazy, a także niektórych jonów metali (żelaza, miedzi)[9]. Obróbka cieplna, np. gotowanie, powoduje spadek 50% zawartości witaminy C w produkcje, a gotowanie z odsączaniem – do 75%. W przypadku owoców i niektórych warzyw zaleca się więc spożywanie surowych produktów[10].

JUVIT C, 100 mg/ml, krople doustne. Skład: 1 ml kropli zawiera Acidum ascorbicum (kwas askorbowy, witamina C) 100 mg. Postać farmaceutyczna: Krople doustne, roztwór. Wskazania do stosowania: Produkt leczniczy Juvit C przeznaczony jest do leczenia stanów niedoboru witaminy C i profilaktyki chorób wywołanych niedoborem witaminy C, przede wszystkim szkorbutu i jego wstępnych objawów, choroby Moellera-Barlowa, w okresie rekonwalescencji, przy stosowaniu diety ubogiej w witaminę C, zwłaszcza u niemowląt karmionych sztucznie. Produkt jest szczególnie zalecany dla dzieci. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną – kwas askorbowy lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Nie podawać wysokich dawek dzieciom z nadmiernym wchłanianiem żelaza z przewodu pokarmowego. Podmiot odpowiedzialny: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO-LEK S.A. 51-131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242E. Przed zastosowaniem należy zapoznać się z zatwierdzoną charakterystyką preparatu. Dalsze informacje dostępne na życzenie.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

[1] Witamina C, https://www.medicover.pl/suplementy/witamina-c/, dostęp: 25.10.2021.

[2] K. Zawada, Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, „Herbalism” 2016, nr 1(2).

[3] K. Zawada, Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, „Herbalism” 2016, nr 1(2).

[4] Witamina C, https://www.medicover.pl/suplementy/witamina-c/, dostęp: 25.10.2021, K. Zawada, Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, „Herbalism” 2016, nr 1(2)

[5] Charakterystyka produktu leczniczego Juvit C.

[6] H. Szajewska, P. Socha, A. Horvath, A. Rybak, A. Dobrzańska, M. K. Borszewska-Kornacka, A. Chybicka, M. Czerwionka-Szaflarska, D. Gajewska, E. Helwich, J. Książyk, H. Mojska, A. Stolarczyk, H. Weker, Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, „Standardy medyczne” 2014, t. 11, s. 321–338, http://www.kobiety.med.pl/cnol/images/cnol/Publikacje/Zasady_zywienia_niemowlat.pdf, dostęp: 25.10.21

[7] K. Zawada, Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, „Herbalism” 2016, nr 1(2)

[8] Witamina C, https://www.medicover.pl/suplementy/witamina-c/, dostęp: 25.10.2021

[9] M. Jarosz, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewska (red.), Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2020/12/Normy_zywienia_2020web-1.pdf, dostęp: 25.10.2021

[10] K. Zawada, Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, „Herbalism” 2016, nr 1(2), s. 22–32, Vitamin C. Fact Sheet for Health Professionals, https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminC-HealthProfessional/, dostęp: 11.11.21