Zamiana nieruchomości a PCC

Czynności objęte PCC i zwolnienie z opodatkowania

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o PCC podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych. Jednocześnie ustawa o PCC przewiduje przypadki, w których czynność objęta ww. przepisem, będzie zwolniona z tego podatku. W art. 9 pkt 5 zostały enumeratywnie wymienione przedmioty umowy, z którymi związane jest zwolnienie z opodatkowania. Należy przy tym wskazać, że przypadki te stanowią wyjątki od ogólnej reguły opodatkowania, a co za tym idzie, trzeba stosować do nich wykładnię językową i nie powinno się dokonywać interpretacji rozszerzającej ani zawężającej.

W związku z możliwością zwolnienia niektórych czynności cywilnoprawnych z opodatkowania, zwrócono się do Dyrektora KIS z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej. Wnioskodawczyni przedstawiła sytuację przyszłą, w której planowane jest zawarcie umowy zamiany udziału w nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym w zamian za spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Drugą stroną danej umowy zamiany ma być brat wnioskodawczyni. Dyrektor KIS miał określić, czy taka umowa zamiany, zawarta między siostrą i bratem, jest w całości zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z brzmieniem art. 9 pkt 5 ustawy o PCC.

Przesłanki zwolnienia zamiany z opodatkowania PCC

Wspominany już wyżej art. 9 pkt 5 ustawy o PCC wskazuje na następujące przesłanki, które muszą zaistnieć, aby zamiana mogła korzystać ze zwolnienia z opodatkowania tym podatkiem:

1. musi zostać zawarta wyłącznie umowa zamiany, a zatem umowa określona w art. 603 Kodeksu cywilnego (dalej KC) i
2. przedmiotem umowy zamiany musi być:

• budynek mieszkalny lub jego część albo
• lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość albo
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego albo
• wynikające z przepisów prawa spółdzielczego: prawo do domu jednorodzinnego lub prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym i

3. stronami umowy zamiany muszą być osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn.

Na podstawie art. 603 KC, przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Dodatkowo art. 604 KC wskazuje, że do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Kolejna przesłanka wymienia katalog czynności które podlegają zwolnieniu z podatku, należy przy tym zaznaczyć, że przedmiot umowy zamiany jest ściśle określony, tak jak było to wspomniane wcześniej, przepis ten jest wyjątkiem i nie należy interpretować go zawężająco ani rozszerzająco. Tak kwestię tej przesłanki w stosunku do sytuacji faktycznej przedstawionej we wniosku rozwinął Dyrektor KIS:

„Skoro bowiem z treści przepisu jednoznacznie wynika, iż dotyczy on wskazanych powyżej przedmiotów umowy, to nie można domniemywać, że odnosi się on również do kwestii zamiany udziału w gruncie, związanego z budynkiem mieszkalnym, który jest przedmiotem zamiany. Gdyby wolą ustawodawcy było, że prawo do zwolnienia określone tymże przepisem będzie przysługiwało również do tej części zamiany, która będzie obejmowała udział w gruncie, związany z budynkiem mieszkalnym, który jest przedmiotem zamiany (tak jak w zdarzeniu przyszłym opisanym we wniosku), to niechybnie takie uregulowanie zawarłby w analizowanym przepisie.”

Ostatnia przesłanka określa zakres podmiotowy umowy i wskazuje, że stronami muszą być osoby zaliczone do I grupy podatkowej przez ustawę o podatku od spadku i darowizn. Zaliczenie do tej grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadku i darowizn do I grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Z czego wynika, że brat i siostra jako strony umowy spełniają ten wymóg.

Zamiana udziału w gruncie nie korzysta ze zwolnienia podatkowego

Po analizie wymaganych przesłanek i stanu faktycznego, Dyrektor KIS stwierdził, że przedmiotowa umowa zamiany w części, w której dotyczy zamiany spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego na budynek mieszkalny, będzie korzystać ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 9 pkt 5 ustawy o PCC. Natomiast, pomimo spełnienia wymogu zaliczenia stron do I grupy podatkowej, z takiego zwolnienia nie będzie korzystała ta część umowy zamiany, która dotyczy udziału w gruncie, a zatem będzie objęta opodatkowaniem podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Argumentacja przedstawiona w omawianej interpretacji opierała się na braku spełnienia przesłanki występowania przedmiotu umowy (udziału w gruncie) w katalogu przesłanek z art. 9 pkt 5 ustawy o PCC.